Sokak Fotoğrafçılığı

4 Ağustos 2004 tarihinde dünyanın önemli basın organlarında küçük bir haber yayınlandı. Fransız fotoğrafçı Henri Cartier-Bresson’un 95 yaşında öldüğünü bildiren haber bu sanatçıyı önceden bilenler tarafından merakla okundu. (1) Henri Cartier-Bresson çağımız fotoğrafçılığının önemli kişilerinden biriydi. 1908 doğumlu Cartier-Bresson, ilk elde taşınabilir fotoğraf makinelerinin üretilmesiyle birlikte sokak fotoğrafçılığına başlamıştı. Onun fotoğrafçılık yöntemi Leica gibi hızlı bir makine, siyah beyaz film ve insanların günlük yaşamını betimleyen doğal olarak oluşmuş anlardan oluşuyordu.

Henri Cartier-Bresson fotoğraflarında ışık yetersiz olsa da flaş kullanmıyordu ve kadrajlama dediğimiz fotoğraf üzerinde belli alanları seçme işinden nefret ediyordu. Onun gözünde flaş ışığı fotoğraf üzerindeki görüntüyü bozuyordu, kadrajlama ise fotoğraf üzerindeki anlamın azalmasına yol açıyordu. Cartier-Bresson bu yöntemle sokak fotoğrafı çeken fotoğrafçıların belki de ilk ve en tipik örneğini oluşturuyordu. Onun sokak fotoğrafçılığı tanımı evinin dışındaki insanların yaşamından kesin, gerçek ve kısa belki de unutulmaz bir anı film ve fotoğraf kağıdı üzerinde yansıtmaktı.

Sokak Fotoğrafçılığı Nedir?
Sokak fotoğrafçılığı olayları veya belli bir durumu arka arkaya fotoğraflamak değildir. Bu işi yapan haber fotoğrafçıları zaten var biliyorsunuz. Sokak fotoğrafçısı evinden çıktığı zaman belli bir iş planı yoktur, onun amacı sadece sokaklardaki yaşamı görüntülemektir. Sokak fotoğrafçısı kompozisyon ve fotoğrafın çekileceği anın kararlaştırılması gibi iki önemli konuda hızlı biçimde karar vererek çalışır. Sokak fotoğrafçısının çoğu zaman filtre değiştirecek, makinesi üzerinde uzun ayarlar yapacak veya tripodunu kuracak zamanı yoktur. Fotoğraf üzerinde fotoğrafçının izleyenleri etkilemek istediği özenle ayarlanmış bir görüntü değil, başka insanların davranışları ve duyguları vardır. (2)
Sokak fotoğrafçılığı dürüst ve açıktır. Bu tip fotoğraflar göz aldanmalarına yer vermez, film üzerine düşen ışığı etkileyecek bir değişiklik yoktur ve oluşan görüntü sadece o anı yansıtır. Fotoğraf üzerinde ne gösterildiği hakkındaki kararı ise izleyici verir.

Yanınızda Taşıyacağınız Malzemeleri Nasıl Seçeceksiniz?
Eğer anımsıyorsanız ünlü yönetmen Oliver Stone’un Müfreze (Platoon) filminde bir sahne vardı; kahramanımız er Chris bir çatışma için kaygılı bir biçimde hazırlanırken yanına çavuş Elias gelir ve kahramanımızın üzerindeki neredeyse bütün malzemeyi yere atar ve "Bunlara gerek yok" der. Sokağa fotoğraf çekmeye çıkarken de bütün ağırlıklarınızı, belki de küçük bir servet ödediğiniz için çok sevdiğiniz , lenslerinizi, filtrelerinizi hatta tripotunuzu evde bırakmalısınız. Sokakta size gereken sadece makine ve film olacaktır.

Sokak fotoğrafçıları için gerçekten de en önemli araç fotoğraf makinesi olacaktır. Makinenizin özellikleri sizi kısıtlayacak veya özgür bırakacaktır. Örneğin hızlı çalışan makineler şüphesiz sokak fotoğrafçılığı için daha uygundur. Makinenizin ilk açılış süresi kısa olmalı, ayarları kolay yapılabilmeli ve arka arkaya hızlı fotoğraf çekebilmelidir. Günümüzde üretilen gösterişli ve çok özellikli birçok makine ne yazık ki bu sınıfa girmemektedir. Bir gezi sırasında o çok sayıda LCD ekranı olan her tarafında ışıkları bulunan makinenizi nasıl sürekli olarak açık bırakacaksınız. Böyle bir makinenin pilleri kısa sürede zayıflayacaktır. Aslına bakarsanız sokak fotoğrafı çekmek için karmaşık fonksiyonları olan elektronik bir makine yerine mekanik bir makine tercih etmeniz daha doğru olacaktır. Sokakta hızla giden bir bisikletlinin fotoğrafını başka nasıl çekebilirsiniz yoksa? Mekanik makineler zamanımızda çok az sayıda firma tarafından üretilmektedir. Bunlara en iyi iki örnek Zenit ve Leica modelleridir. Bu iki makineyi biraz araştırarak gerekirse ikinci el piyasasından kolaylıkla bulabilirsiniz.

Sokak fotoğrafçılığı için lens seçimi sırasında da makine konusunda olduğu gibi sorunu kolay çözeceksiniz. Lensinizi seçerken odak uzunluğu orta olan (40-50 mm) bir model seçmelisiniz. Biliyorsunuz insan görüşüne en yakın lens budur. Böylece fotoğrafınıza bakan kişiler çektiğiniz görüntüyü daha gerçeğe yakın bulacaklardır. Sonuçta böyle bir lens standart olarak makinelerle beraber verildiği için her zaman el altında bulunur. Bazen de mimari ağırlıklı veya geniş alanların fotoğrafını çekmek isterseniz geniş açılı odak uzunluğu küçük bir lense gereksiniminiz olabilir. Odak uzunluğu fazla olan lensler hem ağırdır hem de kullanımı sırasında tripod gerektirebilir. Uzaktaki objelerin fotoğrafını bulunduğunuz yerden çekmek yerine yakınlarına giderek çekmeyi deneyin. Böylece daha etkileyici sonuç alma olasılığınız artacaktır. Fokus özelliğine gelince lensiniz ve makineniz eğer çok hızlı otofokus yapamıyorsa otomatik lensleri kullanmayın. Bunun yerine alan derinliği uzun olacak biçimde ayarlarla hızlı yapılan manuel fokus daha iyi sonuçlar verecektir. Özellikle fotoğrafta önemli bir yeri olan objenin net olarak görülmesine çok dikkat edin.

Film olarak yüksek ISO değerli (200-400 gibi) olanları seçmelisiniz. Böylece özellikle düşük ışıklı ortamlarda ve objeniz hızlı hareket ediyorsa enstantane ve diafram ayarları açısından daha özgür olacaksınız.

Siyah-beyaz filmler çoğu zaman sokak fotoğrafçılığı için renkli filmlere göre daha uygundur. Bunun nedeni sokaklarda bulunan renkli objelerin bazen kompozisyonda öne çıkıp fotoğraf içinde diğer objelerin etkisini azaltmasıdır. Siyah beyaz film kullanmanız durumunda ayrıca film banyosunu kendiniz yapabilirsiniz ve kart baskısını yaparken pozlama hataları olan veya ışık hataları olan film karelerinde bazı düzeltmeler yapabilirsiniz. (3)

Fotoğrafların Önemi :

(1) Bir fotoğraf binlerce sözden değerli veya değersiz olabilir.

(2) Gerçek şu ki fotoğraf, bir kriminal araştırmada kıymetli bir etkendir.

(3) Elverişli fotoğraf elde etmek fazla hüneri gerektirmez.

(4) Olay yeri ve delile ait fotoğraflar; notlara, krokilere esas teşkil etmek ve olayla ilgisi olan bir noktaya açıklık getirmek için çekilen basit fotoğraflardır.

(4) Aynı zamanda fotoğraflar, suçlunun kimliğini tanımlayıcı ve geçici-bozulabilir delile kalıcı bir kayıt oluşturmak için çekilir.

(5) Zaman önemli bir faktördür. Nesnelerin ve delillerin bütün gerekli açı veya istikametten fotoğrafı çekilmeden yerinden oynatılmamalı ve tamamen gözden geçirilmemelidir. Bazı durumlar vardır ki zamanın geçmesiyle birlikte acilen değişikliğe uğrayacak türde deliller olabilir. Bu nedenle, fotoğraf malzemeleri kullanılır durumda ve hazır olarak bulundurulmalıdır.

(6) Fotoğraflar gözlemlenen alanı olduğu gibi sergileyen bir doğrulukta ise, mahkemede delil gibi işlem görebilir.

b. Fotoğraf Çekim Planı :

(1) Olay Yeri Girişi Fotoğrafları :

(a) Genel Giriş: Olay yerinin adresini belirlemek üzere çekilen fotoğraflardır.


(b) Özel Giriş: Bizzat olayın olduğu yerin girişi ve olay yerinin genel görünümünün gözüktüğü fotoğraflardır.

(2) Olay Yeri (360 derece) Çepeçevre Görünümü :

(a) Olay yeri 1 nci 360° çepeçevre görünümü,

(b) Olay yeri 2 nci 360° çepeçevre görünümü,

(c) Olay yeri 3 ncü 360° çepeçevre görünümü,

(ç) Olay yeri 4 ncü 360° çepeçevre görünümü,

olmak üzere birbirine bindirmeli olarak çekilen fotoğraflardır.

(3) Delillerin Genel Görünümü :

Delillerin tek tek olay yerindeki konumunu, duruşunu ve çevresindeki eşyalar ve diğer delillerle ilgisini göstermek amacıyla çekilen fotoğraflardır.

(4) Delillerin Yakın ve Dik Çekimi :

(a) Delilin kendisinin ve varsa üzerindeki iz ve lekelerin görülmesi için,

(b) Önce cetvelsiz, sonra cetvelli,

(c) Delillerin üstünden ve 60-75 cm yükseklikten,

(ç) Duvardaki delilerin ise 75 cm karşısından çekilen fotoğraflardır.

(5) Olay Yerinin Dış Çepeçevre Görünümü:

(a) Olay yeri inceleme safhalarının 15 nci sayfasında,

(b) Olay yerinin dış 360° çepeçevre görünümünü kapsayacak şekilde 2 nci safhada olduğu gibi çekilen fotoğraflardır.

c. Fotoğraf Dizi Pusulası (EK-A) :

(1) Olay yerinde çekilen fotoğraflara ait gerekli bilgilerin notlara alındığı bir formudur.

(2) Fotoğraf çekim planına göre fotoğrafların nasıl çekildiğini açıklar ve olay yerinde düzenlenir.