Karagöz Oyununda Hangi Malzemeler Kullanılır

Karagöz Oyununda Hangi Malzemeler Kullanılır
Karagöz Oyununda Kullanılan Malzemeler Nelerdir
Karagöz ve Hacivat

Karagöz’ün oynatıldığı beyaz perdeye “ayna” adı verilir.Perdeler önceleri 2 x 2,5m iken sonraları 110 x 80cm ebadında yapılmaya başlanmıştır. İç tarafta perdenin altında kurulmuş “peş tahtası” vardır. Eskiden peş tahtası üstüne tasvirler, hayal ağacı, def, şem’a, oyun metni vb. konulurdu.

Karagöz oyununda tasvirlerin yanısıra tasvir sopaları, zil, def, nâreke (kamış düdük), perdeyi aydınlatan ışık kaynağı kullanılır.
Karagöz yapımında kullanılan esas malzeme çiğ deri diye tabir edilen şeffaf halde tabaklanmış sığır, dana ve deve derileridir. Özel bir tabaklama işleminden geçirilen derinin kepekle kılları dökülüp, yağları bıçaklarla kazındıktan sonra güneşte kurumaya bırakılır. Tabaklamada zırnık kullanılırsa derinin sarı renk aldığı görülmüştür. Zırnık yerine kepekle doğal tabaklanan, sonra kireç içine daldırılan derilerde ise daha beyaz bir görünüm elde edilir. Tasvir yapımından önce bu kireçli derinin kazınması gerekir. Dünyada gölge tiyatrosu yapan pek çok ülke, deri yerine plastik, karton veya tahta kullanıyor. İstenen şeffaflığı elde edemiyorlar. Şeffaf ve kolay işlenir malzeme olduğu için, sanat değeri yüksek olduğu için deri kullanıyor.
Deriden, yapılacak tasvir ebatlarında küçük parçalar keserek üzerine çizim yapılır. Kesilen ve çizim yapılan parça su ile tavlandıktan sonra makasla etrafı kesilir. Deriden her bir parça ayrı ayrı kesip çıkarılır. Oynar parçalar gövde, etek, ayaklar varsa kol ve diğerleri teker teker çıkarılır. Sonra yumuşak olduğu için tercih edilen ıhlamur kütüğü üzerinde deri işlemeye başlanır. Nevreganlama işlemi çelik bıçaklarla yapılır. Delme işlemi (Nevraganlama), daha sonra kullanılan bıçaklara ad olmuştur. Nevregan denilen özel uçlu çelik bıçaklar aracılığı ile deriye delikler açılır. Pürüzleri, çapakları kazıma bıçağıyla kesilip deri temizlenir. Açılan bu delikler tasvirlerin hatlarını belirler ve ışığın perdeye geçmesine yardımcı olur. Baskı altında tutulup düzeltilen deri bu esnada kurur. Kazıma ve zımparalama işleminden sonra boyama aşamasına geçilir.
Çeşitli bitki, kök ve doğal boyalardan hazırlanan kök boyalarla tasvirleri boyanır. Kontürlerini yani çevre çizgilerini is mürekkebi ile çektikten sonra tasvirin bağlantıları yapalır. Eskiden bağırsakla bağlanan parçalar bugün katküt, balmumlu ip ya da misina ile dikilmektedir. Deriden kesilen bozuk para büyüklüğündeki pullar – düğmeler de yerine dikilir. Düğmenin ortasına zımba ile oynatım sopasının gireceği delik açılır. Artık tasvir oynatıma hazır demektir.
Oynatım Tekniği ve Kullanılan Malzemeler
Çeşitli Karagöz perde ebatları vardır. Her Hayâlî kendine göre bir düzenleme yapar. Genelde kullanılan perde 2 metre yüksekliğinde, 2 metre cephesi, 1 metre derinliği olan bir dikdörtgen çadırdır. Birbirine geçme borulardan oluşan bu çadırın dışı oyununa göre kadife veya basma bir kumaşla kaplanır. İç bölümde ekran kısmına tahta bir kasnak içine beyaz mermerşahi bez gerilir. Karagöz’ün oynatıldığı bu beyaz perdeye “ayna” denir. Halojen ışıkla aydınlatılan perde üzerinde tasvirler yatay takılmış tahta çubuklar aracılığı ile oynatılır.
Perdeler önceleri 2 x 2,5m iken sonraları 110 x 80cm ebadında yapılmaya başlanmıştır. İç tarafta perdenin altında kurulmuş “peş tahtası” vardır. Eskiden peş tahtası üstüne tasvirler, hayal ağacı, def, şem’a, oyun metni vb. konulurdu.
Karagöz oyununda tasvirlerin yanısıra tasvir sopaları, zil, def, nâreke (kamış düdük), perdeyi aydınlatan ışık kaynağı kullanılır.