Dil sanatlarına (edebiyat sanatları) ya da (edebi sanatlar)

Dil sanatlarına (edebiyat sanatları) ya da (edebi sanatlar) diyoruz.

Bunları, dilin en geniş anlamından başlayarak hareket dili (jest), yüz işaretleri (mimik), ses dili (ünlem), konuşma dili ve yazı dili aşamalarında sıralayarak (pantomim, retorik, düz yazı, tiyatro, roman şiir) özetleyelim:

1) Pantomim: Özel bir eğitimden geçen sanatçıların yüz ve gövde anlatımına yarayan işaretlerle düşünceleri, duyguları sözsüz olarak -genellikle koro ya da müzik eşliğinde, dansla karışık olarak- yansıtmaya çalıştıkları bir oyun türüdür.

2) Retorik: Söylenecek, anlatılacak olanı, düzgün, etkili, canlı ve sanatlı olarak düzenleme tekniğidir. Bu düzenlemede amaç, dinleyiciyi harekete geçirmektir. “Güzel konuşma sanatı” diye çevirebileceğimiz retorik kelimesi, bir bakıma hitabet, nutuk modellerini ve konumuz olan bütün konuşma dillerini kapsamaktadır. Eski Türk Edebiyatında konuşma sanatı (belâgat), maâni, beyan ve bedi olarak sınıflandırılırdı.

3) Edebiyat (yazı dili sanatları): Edebiyat sanatları, sözleri, kelimeleri, kendi anlamları dışında başka anlamlar için kullanılması yolunda yapılan dil sanatlarıdır.

İnsanları, olayları, doğayı özel anlatım biçimleri ve özel kişisel kurgular içinde nesnelleştiren roman, hikâye, çeşitli sanat kolları (edebiyat, müzik, dans, resim, mimarlık) oyuculuk sanatı ile birleşip, belirli kişiler arasında geçen bir olayı sahneye koyan, ışık, müzik ve çeşitli efektleri ile düzenleyerek sahne kurallarına göre kullanan ve oyun kişilerinden ayrı, doğal, rahat, yoğun ve gerilimli bir dile sahip olan tiyatro ve benzer metinleri orkestra ve insan sesi eşliğinde sahneye konan müzikal oyunlar (opera, operet), kelimelerle derin ve güzel şekiller kurma sanatı diye tanımlanan şiir bütün bunlar, yazının icadı ile birlikte başlayıp günümüze kadar gelen edebi sanatlardır.